Tümülüs Latince bir sözcüktür. Bu sözcüğün kelime anlamı ise bir mezar ya da mezarlık içeren ve bu sayede toprak yığılarak oluşturulmuş tepeciklerdir. Tümülüsler tarih boyunca pek çok önemli amaç için kullanılmıştır. Bu yapılar kral ve kral ailesi için yapılmaktadır. Bu yapılar inşa edilirken ilk olarak bir plan çizilir. Ardından zemin üzerine inşa edilen mezar odası yapılır ve sonra üstüne yığılan toprak veya taşlardan oluşturulan yapay tepe tipi anıt mezar şeklinde inşa edilir. Bu mezarlar o dönemin en önemli mimarları tarafında inşa edilirdi. Tarih boyunca genel olarak mezarın üzerine yapılan her türlü yükselti Tümülüs olarak adlandırılmaktaydı. Ancak yapıldıkları döneme, tepenin ve mezar odasının biçimine, niteliğine ve ölünün gömülüş şekline göre mezar tepelerinin değişen geniş bir çeşitlenmesi de yapılmıştır. Bu tip yapıların her zaman dış görüntüsüne bakıp aldanmamak çok önemlidir. Bu yapılar genelde olağanüstü bir mimari içlerinde bulundurmaktadır. Kral veya kral ailesinden ölen fertler kullandıkları muhtelif eşyaları ve hediye edilen eşyaları bu yapıda bulundurur ve bunlarla birlikte, inşa edilen taş eşyalar da saklanırdı. Yapının içerisinde ahşap oda içine ceset ile birlikte konulurdu. Genel olarak Tümülüsün boyu, mimari estetiği ölen kişinin zenginliği, değerine göre farklılık gösterebilmektedir. Tarihte boyu daha yüksek olanlar daha zengin krallar için yapılırdı. Bu yapılar her zaman 9 metrenin katları olan 9,18,27,36 ve bu katlar şeklinde farklılık gösterirdi.
TÜMÜLUS GİRİŞİ NASIL ANLAŞILIR?
Tümülüs girişini bulurken farklı kazı sistemleri denenmektedir. Bunlar ise şu şekildedir;
Çeyrek Dilim Sistemi: Bu kazı sistemi küçük boy Tümülüsler için uygulanır. Kazı esnasında tümülüs 4 eşit dilime bölünerek güney ve batı cephesindeki dilim alınarak temizlenir.
Tünel Açma Sistemi : Bu sistem genelde büyük boy tümülüslere uygulanır ve kazıya batı yönünde başlanır. Bu yapıları kazarken dikkat edilmesi gereken en önemli nokta merkeze doğru giderken yön kaybetmemektir. Her zaman önce dar kazı yapılmalı ve merkeze yaklaşıldığından genişletilmesi gerekmektedir.
Derin ve Geniş Yarma Sistemi : Bu sistem içerisinde küçük boy tümülüslerde batı-doğu eksenine derin yarma yöntemi kullanılır.